Door horsemanship, toevoegingen Piet Loof.
Dit zijn maar een paar van de voorbeelden van alle verschillende hoefijzers die er zijn. Het is niet voor niets dat er gezegd wordt: “voor elke ziekte een ijzer” Is dat zo? En waar komt dat idee dan vandaan?
Paarden worden al eeuwenlang beslagen. Het beeld van een paard met hoefijzers is zo vertrouwd, dat we er ons geen vragen bij stellen. In sommige anatomieboeken worden zelfs hoeven met ijzers afgebeeld, alsof ze een natuurlijk aanhangsel van de paardenhoef zijn!
Er zijn echter een aantal hoefsmeden en dierenartsen geweest die zich vragen stelden over de juiste wijze van hoefverzorging en het groot aantal kreupelheden bij paarden, dat te wijten was aan hoefproblemen. Waar een paard zonder problemen 30 jaar oud zou moeten kunnen worden, haalt dit bij ons slechts een gemiddelde leeftijd van 8 jaar! (edit: niet geheel is duidelijk hoe dit precieze getal onderbouwd is) Volgens de statistieken van de verzekeringsmaatschappijen is kreupelheid een van de voornaamste oorzaken van het vroegtijdig uitvallen van paarden.
In de U.S. zochten o.a. hoefsmeden Lyle Bergeleen, Gene Ovnicek en Jaime Jackson, geconfronteerd met de talloze problemen die zij tijdens hun werk ondervonden en het gebrek aan beterschap door hun handelingen, hun inspiratie bij de mustangs, de verwilderde paarden die 
vrij over de vlakten van Nevada zwerven. Tot hun verbazing konden deze paarden ettelijke kilometers per dag afleggen over de rotsige bodem en hadden ze alle stuk voor stuk gezonde hoeven.
Een gemeenschappelijk kenmerk voor deze hoeven is de
- korte teen
- lage hiel
- afgeronde rand (de “mustang roll”) en
- een concave zool
- met wijde straal.
Waar Lyle Bergeleen het enkel op een andere manier van bekappen en beslaan houdt, gaan Ovnicek en Jaime Jackson een stap verder en pleiten ze voor het volledig weglaten van de ijzers.
Toegevoegd* Piet
Hier vind je meer namen waar we veel van geleerd hebben
Als je de link volgt zie je onderaan de page een aardige vergelijking over wie toen (nog?) wel met hoefijzers in de weer was en wie niet. Degene die ik altijd gevolgd heb (zonder anderen uit het oog te verliezen) is K.C. La Pierre. Terwijl de andere beroemde namen uitgingen van de wilde mustanghoef (hoe zit het dan met hoeven die nooit in de bergen bewegen) was zijn belangrijkste overweging een uiterlijke hoef te creëren die de innerlijke voet de kans gaf optimaal te functioneren. Zijn werk is oa. te bestuderen in zijn boek “The Chosen Road” en een dvd serie met dezelfde naam *
Nog een beetje geschiedenis.
Voorstanders van beslagen paarden argumenteren dikwijls dat hoefijzers al duizenden jaren in gebruik zijn voor rij- en trekpaarden en derhalve onontbeerlijk. Het staat evenwel vast dat hoefijzers pas vanaf de 9e eeuw in onze contreien zijn opgedoken, en voordien totaal onbekend waren.
Mongolen, Hunnen, Berbers, gekende krijgsheren als Alexander de Grote, Hannibal, Xenophon, legden met hun cavalerie grote afstanden af Ð onbeslagen. Ook bij de Romeinen waren hoefijzers (nog) niet in 
gebruik. Voor trekpaarden gebruiken ze wel een soort ijzeren “hipposandaal”, waarin de hoef werd verpakt en vastgebonden, maar de paarden konden er niet sneller dan op stap mee bewegen. Genagelde hoefijzers worden nergens vermeld in de Romeinse literatuur noch afgebeeld in kunstwerken uit die tijd.
Pas vanaf de middeleeuwen vindt men vermeldingen en afbeeldingen van hoefijzers terug. Vanaf die periode dateert ook de gewoonte om paarden op te stallen in plaats van ze vrij op de weiden te laten grazen. Hoefijzers leken toen al snel nodig om de hoorn van de hoeven die verweekt was door blootstelling aan ammoniak en afwezigheid van voldoende beweging – en dus onvoldoende circulatie – in de hoeven. Om verder het werk aan te kunnen, werd enige vorm van ‘bescherming’ nodig en dit leidde tot het hoefijzer, dat vanaf de 18e eeuw in heel Europa ingeburgerd was.
Vanaf die periode stijgt ook het aantal publicaties over hoefproblemen, maar weinigen legden het verband met het gebruik van hoefijzers. Nochtans verschenen er al in 1830 studies over de nadelige effecten ervan, die jammer genoeg maar weinig gehoor vonden.
Wat zijn de nadelige gevolgen van beslaan?
1. Geleidelijke vernauwing en vervorming van de hoef.
Dit veroorzaakt pijn, veranderingen in het bewegingspatroon, spierproblemen, gewrichtsproblemen, verbeningen. Het hoefbeen en de zijdelingse hoefkraakbeenderen vervormen. De lederhuid (die de hoorn vormt) wordt beschadigd, wat hoefbevangenheid bevordert, evenals rotstraal, hoefkatrol door kneuzing van de inwendige structuren van de hoef, en aantasting van de witte lijn.
2. De hoefwand wordt aangetast door de nagels. Hij droog uit en verliest aan elasticiteit. De isolatie van het hoefkapsel wordt doorbroken. Het metabolisme in de hoef vermindert door de verlaging van de temperatuur, vooral bij koud weer, waardoor de hoornproductie en de ophanging van het hoefbeen aangetast wordt.
3. Het vermindert de bloedsomloop in de hoef met alle voorgenoemde schadelijke gevolgen, met inbegrip van overbelasting van het hart door het wegvallen van de pompfunctie van de hoeven en de bijhorende stalbenen.
4. Het veroorzaakt stofwisselingsproblemen door eiwit-imbalans met huid-, lever- en nierproblemen tot gevolg.
5. De vibraties die de ijzers veroorzaken beschadigen de lederhuid, met als gevolg letsels die vergelijkbaar zijn met het syndroom van Raynaud bij mensen die met trilapparatuur werken.
6. Het ijzer verandert de wijze waarop het gewicht gedragen wordt en hoe de hoef kantelt, met spier- en peesproblemen tot gevolg.
7. Het veroorzaakt abnormale belastingen in het hoefkapsel, resulterend in hoefscheuren, hoornzuilen en loslaten van de witte lijn.
8. Het belemmert de schokabsorptie, met verbeningen en gewrichtsproblemen tot gevolg.
9. Het vermindert in belangrijke mate het gevoel in de hoef, met groter risico voor paard en ruiter door struikelen.
10. Het verhoogde gewicht zorgt voor verhoogde centrifugaalkracht tijdens de beweging en belast de ligamenten. Er is ook een verhoogd risico op verwondingen voor mensen en andere dieren.
11. Het verandert de tractie; het paard kan zich niet meer veilig voortbewegen in de sneeuw, op gladde plaveien enz. Bij draaien is er een verhoogde weerstand met gewrichts- en peesproblemen tot gevolg.
12. Het verhindert de ontwikkeling van het hoefbeen bij jonge paarden.
13. Het veroorzaakt veranderingen in de conformatie, doordat het paard pijnlijke zones in de hoef probeert te ontlasten. De hoef groeit scheef, de stand van beenderen en gewrichten verandert.
14. Het beschadigt de bodem.
15. Het geeft een hogere kostprijs. Meer ziektes en ziektekosten, er moet sneller een vervangpaard gekocht worden.
16. Het maakt de vroege opsporing van het overschrijden van de biologische limieten van een paard onmogelijk.
Daartegenover staan enkele “voordelen”:
1. De mogelijkheid om het paard op elk terrein te gebruiken, op elk ogenblik, zonder dat extra aandacht aan z’n levensstijl of hoefverzorging moet gegeven worden.
2. De mogelijkheid om tijdelijk de biologische beperkingen van het paard te overschrijden.
3. De mogelijkheid om een kreupel paard langer bruikbaar te maken, terwijl ondertussen de schade blijft toenemen.
Doorsnede van een beslagen hoef
Boven: pas beslagen
Onder: 5-6 weken later. Aangezien de hoefwand aan het ijzer gefixeerd is, kan deze niet buiten-neerwaarts groeien, waardoor deze tegen het hoefbeen gedreven wordt. De lederhuid en andere inwendige structuren worden hierbij meer en meer gekneusd.
“Maar m’n paard kan niet bewegen zonder ijzers!”
Dit is geen reden om een paard te beslaan, verre van. Het is een bewijs dat de hoeven in zo’n slechte staat zijn en de leefomstandigheden van het paard zo onnatuurlijk dat het niet langer zonder menselijke tussenkomst kan.
Dat een onbeslagen paard, dat leeft in omstandigheden die z’n behoeftes tegemoet komen, tot grote prestaties in staat is, wordt bewezen door de vele eeuwen heen dat paarden ten dienste van de mens gestaan hebben.
Alleen de ijzers er af ?
Helaas niet. Onbeslagen paarden moeten ook op een gezonde en natuurlijke wijze gehouden worden, om gezonde hoeven te krijgen. Een paard dat altijd opgestald staat en slechts 3 km per dag aflegt, zal nooit gezonde hoeven hebben.
Gezonde en natuurlijke omstandigheden zijn:
- 24 uur per dag mogelijkheid tot bewegen, zodat ongeveer 20 km afgelegd wordt, waarvan een deel op harde bodem
- frisse lucht,
- zonlicht,
- gezelschap van andere paarden dat op z’n beurt ook voor meer beweging zorgt,
- gepaste voeding, nl. doorlopende opname van hoofdzakelijk ruwvoeder,
- geen verveling,
- niet scheren,
- geen dekens of bandages,
- regelmatig trimmen van de hoeven
Zo’n gezonde levensomstandigheden zou iedereen met een beetje goede wil moeten kunnen realiseren. Zo kan je een deel van je paddock of weide verharden, voeder- en drinkbakken op grondniveau brengen enz. Verder moet je paard een aanpassingsperiode doormaken. Het hoorn van zijn eerder beslagen hoeven is verweekt, z’n vernauwde hoef en de structuren erin moeten uitzetten, gewrichten en pezen moet zich aanpassen.
Die periode kan maanden tot zelfs meer dan een jaar duren, en kan in het begin pijnlijk zijn. Vergelijk het met bevroren vingers die beginnen te tintelen als ze in de warmte komen, doordat de circulatie zich herstelt.
De hoef moet op een aangepaste manier getrimd worden om al die veranderingen mogelijk te maken. Frequente behandelingen van een vakmens zijn soms nodig.
Hierbij zie je een hoef die reeds gedeeltelijk getrimd is om het opengaan te bevorderen. De ‘onderhoudstrim’ die je daarna uitvoert om de hoef gezond te houden, is veel eenvoudiger en gemakkelijk zelf te doen. Het zal ook een tijdje duren vooraleer je paard zich comfortabel op verharde bodem kan bewegen, tot de hoef uit nieuwgevormde harde hoorn bestaat. Je bouwt dan rustig aan de ritten op verharde bodem op.
Ook kan je ondertussen hoefschoenen gebruiken om je paard over die moeilijke periode heen te helpen. Het resultaat, een gezond en langlevend paard, zal echter de moeite lonen. Zelfs lange-afstandsritten van 250 km in 6 dagen zijn mogelijk gebleken
Wil je reageren op dit artikel, of jouw verhaal vertellen, doe het hier