We zijn dol op mineralen voor voor onze paarden, kopen ons soms arm aan allerlei supplementen omdat je overal hoort dat de tegenwoordige grond nog maar een klein beetje van al het spul wat een paard nodig heeft bevat.
Is dat zo?
Tja, mogelijk. hoewel ik dat niet hardop durf te zeggen omdat ik bij de groenteboer niet weet waar mijn groente en aardappeltjes geteeld zijn, vanaf welke grond ze komen en wat de biologische voedingstoestand van die bodem was.
Nou is het wel zo dat iets iets wat niet of heel weinig in de bodem zit ook nooit opgenomen kan worden door een plant.
De aandacht voor de ongelooflijk complexe en compleet andere wereld onder onze voeten wordt wel steeds groter. Jarenlang heeft de agrarische wereld in de vorige eeuw gedacht dat chemie het antwoord was op alle problemen in de landbouw, of het nu een bovengronds of ondergronds vraagstuk was.
Nu beseffen we dat het gaat om biologie en wordt er door steeds meer mensen anders naar problemen gekeken.
Het is teveel voor dit artikeltje om diep op de echte traditionele landbouw ( voor de komst van de kunstmest en gifspuiten ) in te gaan, maar laten we beseffen dat je beter heel veel verschillende insecten kunt hebben die elkaar in toom houden, dan er één soortje uitspuiten omdat het bv een gaatje in je appel boort.
Nooit eerder verdwenen er zoveel soorten van onze aarde.
ALLES heeft elkaar nodig en is afhankelijk van elkaar
Boven en onder de grond
Ik heb wat foto’s gemaakt van exact dezelfde grond, niet meer dan tien meter uit elkaar
Toch zie je daar een groot verschil in. Wat je het eerste moet opvallen is de kleur.
Het bovenste is de grond die al meer dan honderd jaar in gebruik is als reguliere landbouwgrond, het onderste is mijn grond.
Mijn grond wordt al jaren niet meer geploegd, ligt nooit braak en ik ben het aan het ombouwen naar groente en fruittuin in de vorm van een voedselbos, met zo groot mogelijke diversiteit aan planten.
Het verschil in kleur is ontstaan door humus.
Ik heb een mooi artikel gevonden wat uitlegt dat humus een wonderspulletje in de grond is en dat je er beter zoveel mogelijk van kan hebben, dat het vruchtbare grond maakt, vocht vasthoudt, woestijnvorming tegen gaat, de voedingstoffen en mineralen levert die wij mensen, maar ook jouw paarden nodig hebben
Met dank aan de schrijvers die onderin genoemd worden.
Hoewel zij het hebben over een groentetuin geldt de onmisbaarheid van humus natuurlijk voor alle gronden
Wat is dat eigenlijk humus?
Humus moet u in uw bodem hebben, dit is heel belangrijk! Zeker in ecologische en biologische handboeken wordt gehamerd op het feit dat humus cruciaal is in de bodem.
Maar wat is humus eigenlijk en hoe krijgt u dit in uw bodem?
Volgens het Van Dale woordenboek is:
hu·mus de; m aarde die ontstaan is uit vergane plantenresten
Dit is wel een heel beperkte (en nietszeggende) omschrijving van humus. Maar de waarheid is eigenlijk dat het nog altijd niet precies weten wat humus eigenlijk is. Na meer dan 100 jaar onderzoek heeft men enkele ideeën over humus, maar wat het juist is, heeft men nog niet ontdekt.
Wat weet men niet?
Wat men waarschijnlijk nooit gaat ontdekken is de correcte chemische samenstelling van humus. Het probleem voor de wetenschap maar tevens voordeel voor ons tuiniers is dat humus-complexen sterk kunnen verschillen.
Humus is een erg complex mengsel waarvan de samenstelling varieërt naargelang het uitgangsmateriaal, de omgevingstoestand en de specifieke organismen die geholpen hebben bij de afbraak van het organische materiaal.
De verhouding van koolstof – stikstof is ongeveer 12-1. Dit noemt men stabiele humus.
Maar ook de manier waarop humus gevormd wordt, is nog een blinde vlek in onze wetenschappelijke kennis over humus.
Wat weten we wel?
Ongeacht de ontstaansachtergrond, is alle humus:
- bruin tot zwart van kleur
- kruimelig van structuur
- erg licht in droge toestand
- geurend naar verse aarde
- kan meerdere malen zijn eigen gewicht aan water vasthouden
Heel belangrijk ook om weten is dat humus het eindstadium is van compostering.
Bij het composteren worden eerst alle gemakkelijke onderdelen afgebroken en verbruikt door de bacteriën, daarna komen de moeilijkere structuren aan de beurt.
In een proces dat nog niet goed begrepen wordt, worden deze laatste, sterke organische verbindingen door micro-organismen en andere krachten afgebroken en omgezet tot humus.
Humus is zeer stabiel en wordt heel traag of niet afgebroken in de grond. Het bevat veel koolstof, zuurstof, stikstof en waterstof, speciaal samengebonden zodat het moeilijk afbreekbaar is voor bodemorganismen.
In de natuur wordt humus sneller aangevuld dan het verdwijnt, waardoor je een opbouw van humus en een continue verbetering van de kwaliteit van de bodem krijgt.
En toch verdwijnt er uit onze gronden door moderne landbouw elk jaar meer en meer organische stof (humus) waardoor onze landbouwgronden verarmen en een slechtere oogst opleveren.
Humus afbreken in noodgevallen
Wanneer bodemorganismen geen voedsel meer hebben kunnen ze niet anders dan de aanwezige humus aanvallen. Dit is iets dat met grote tegenzin gebeurt en enkel als laatste redmiddel. Het humuscomplex wordt afgebroken waarbij vooral stikstof vrijkomt. Dit heeft goede effecten op korte termijn voor de plantengroei, maar op lange termijn is dit desastreus voor de bodem.
Humus houdt immers zeer goed voedingsstoffen vast. Wanneer u een humus complex bekijkt op moleculair niveau dan staan daar langs de buitenkant allemaal zuurstof-atomen op. Deze zijn sterk negatief geladen en trekken dus positief geladen atomen aan, net zoals magneten.
Een humus-complex bekeken langs de buitenkant. Er staan negatieve zuurstof ionen op en deze trekken positieve voedingsstoffen zoals Calcium (Ca++), Magnesium (Mg++), Zink (Zn++), … aan.
Nu zijn heel veel van de belangrijke voedingsstoffen voor de planten positief geladen en worden deze aangetrokken door deze humus-deeltjes. Dit zijn voedingsstoffen zoals kalium, calcium, magnesium, ammonium (stikstof), koper, zink, mangaan en vele anderen
In de juiste omstandigheden, een pH rond de 7 (neutrale grond), kunnen humus-deeltjes zo enorm veel voedingsstoffen aan zich binden.
Wanneer humus dus verdwijnt uit de bodem, gaat ook het voedingsstoffen bindende vermogen van de grond achteruitgaan. Hierdoor verarmt de grond en moet u sneller ingrijpen met extra meststoffen.
Dit is niet alles
Humus kan 4 tot 6 maal zijn eigen gewicht aan water vasthouden. Na een regenbui neemt humus veel water op en zwelt op. Hierdoor gaat de bodem ook wat uitzetten en omhoog komen wanneer u veel humus in de bodem heeft.
Hierna zal de humus geleidelijk zijn water terug afgeven en krimpt de bodem terug. Door dit uitzetten en krimpen worden er ruimtes gevormd tussen de gronddeeltjes waardoor de verluchting van de bodem toeneemt. Dit is belangrijk om zuurstof naar de wortels en bodemorganismen te brengen en het giftige CO2 af te voeren.
Een humus-rijke grond is losser en heeft een kruimelstructuur. Hierdoor kunnen wortels van planten en organismen zoals regenwormen zich gemakkelijker verplaatsen en geraken ze ook gemakkelijker dieper in de grond.
Doordat er dieper in de grond ook gangen gemaakt worden, komt ook hier zuurstof en daarmee bodemleven en wordt hier na verloop van tijd ook humus gevormd.
Zo wordt de grond van onderuit en van bovenuit verbeterd met humus en bekomt men perfecte bodems voor een groentetuin.
Zoals met alles in de natuur is dit geen werk dat op enkele weken geklaard is, maar indien u een handje toesteekt kunt u toch op enkele jaren tijd een humusrijke, donkere, goed geurende bodem bekomen.
Een bodem die een ideale basis vormt voor een uitstekend bodemleven, wat op zijn beurt weer de ideale basis vormt voor een gezonde en natuurlijke moestuin!
Bron tekening: Gaia’s Garden
Volgende Stap: Lees nog enkele artikels over de Natuurlijke Moestuin: Begin uw eigen échte Natuurlijke Moestuin met mijn tips!
Heeft u zich nog niet ingeschreven voor mijn nieuwsbrief? Aarzel niet en krijg elke 2 weken een uitgebreid artikel GRATIS in uw mailbox: Inschrijven voor de Natuurlijke Moestuin nieuwsbrief.
Wil je reageren in DOP op fb? klik hier